- Richard van Zwol (CDA) en Elbert Dijkgraaf (SGP) gaan de inhoudelijke onderhandelingen tussen PVV, VVD, NSC en BBB over een hoofdlijnenakkoord begeleiden.
- Richard van Zwol is achter de schermen al decennialang een belangrijk adviseur van kabinet en parlement.
- Elbert Dijkgraaf was als Kamerlid de financieel specialist van de SGP en zat ook in de stikstofcommissie van Johan Remkes.
- Lees ook: Informateur Kim Putters adviseert ‘programkabinet’ met ministers van binnen en buiten de politiek
De nieuwe informateurs Richard van Zwol (CDA) en Elbert Dijkgraaf (SGP) beginnen deze donderdag met hun formatiegesprekken met PVV, VVD, NSC en BBB. Ze streven ernaar eerder klaar te zijn dan de acht weken die ze hebben gekregen voor hun klus.
Het is voor het eerst sinds de verkiezingen van 22 november vorig jaar dat de vier partijen echt inhoudelijk gaan onderhandelen. Het hoofdlijnenakkoord moet de basis vormen voor een ‘programkabinet’, zoals de vorige informateur Kim Putters de gewenste samenwerkingsvorm noemde. Een premier wordt pas aangewezen nadat het akkoord is bereikt.
“Het zullen geen gemakkelijke onderhandelingen worden”, zei fractievoorzitter Pieter Omtzigt van Nieuw Sociaal Contract woensdag tijdens het formatiedebat. Hij sprak van “vier best wel verschillende verkiezingsprogramma’s”.
PVV-leider Geert Wilders kondigde aan “keihard” te gaan onderhandelen en zei dat “de tijd van weggeven voorbij is” na allerlei concessies die hij heeft gedaan.
Maar wie zijn de informateurs die het onderhandelingsproces gaan begeleiden?
Richard van Zwol: invloedrijk adviseur achter de schermen
De 59-jarige voormalige topambtenaar Richard van Zwol is lid van de Raad van State en achter de schermen een belangrijke adviseur van kabinet en parlement. NRC omschrijft hem als “stille kracht van het landsbestuur“.
In januari presenteerde hij een rapport waarin de overheid adviseerde de migratie te beperken. “Dat is nodig om op langere termijn onderwijs, zorg, wonen en sociale zekerheid voor iedereen in Nederland toegankelijk te houden”, zo zei hij bij de aanbieding van het rapport. Die opvatting over migratiebeperking pas goed in het straatje van de vier onderhandelende partijen, al zei PVV-leider Geert Wilders toen wel dat de aanbevelingen wat hem betreft nog niet ver genoeg gaan.
CDA-leider Henri Bontenbal is niet blij dat het prominente partijlid Van Zwol mee gaat werken aan een kabinet waar de PVV een belangrijke rol in gaat spelen. “Duidelijk is dat de formerende partijen opnieuw niet in staat zijn om zelf mensen te kunnen leveren”, zei Bontenbal daar woensdag over tegen persbureau ANP. “Richard van Zwol is een man met een grote staat van dienst binnen de rijksoverheid en Raad van State, maar tegelijkertijd ben ik er niet blij mee.”
Van Zwol was tussen 2003 en 2010 een belangrijke adviseur van toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende. Hij ondersteunde hem toen op het gebied van staatsrecht, financiën en sociaal-economisch beleid. Ook was hij destijds bij drie opeenvolgende kabinetsformaties secretaris van de (in)formateurs, dus daarbij heeft hij veel ervaring opgedaan die hem nu goed van pas moet komen.
Na de voor het CDA tegenvallende verkiezingsuitslag in 2021 schreef hij mee aan een rapport over de herkenbaarheid van de partij. Hij concludeerde toen net als de vlak daarvoor bij het CDA vertrokken Pieter Omtzigt dat herstel van de rechtstaat topprioriteit moest krijgen.
Als enige ambtenaar die destijds met Excel werkte, hielp hij in 1994 Wim Kok al mee bij het schrijven van het regeerakkoord voor Paars 1. Werken voor andere partijen dan het CDA is Van Zwol dus niet vreemd.
Elbert Dijkgraaf: goedlachse financieel specialist met ook veel kennis over stikstof en landbouw
De 54-jarige Elbert Dijkgraaf was van 2010 tot 2018 Tweede Kamerlid voor de SGP. Tegenwoordig is hij hoogleraar in de 'empirische economie in de publiek sector' aan de Erasmus Universiteit.
Hij werd al direct na het afronden van zijn studie economie politiek actief en was van 1999 tot 2003 voorzitter van de SGP-jongeren. In 2010 werd hij achter lijsttrekker Kees van der Staaij gekozen in de Tweede Kamer. De goedlachse Dijkgraaf maakte indruk als 'beste nieuweling' en werd in 2013 in een ironisch item van Pownews zelfs uitgeroepen tot politicus van het jaar.
Hij hamerde als financieel specialist van de SGP op het belang van een nette begroting en voerde ook het woord over onder meer landbouw en defensie, belangrijke thema's bij de huidige kabinetsformatie.
Dijkgraaf maakte hij in 2020 deel uit van de stikstofcommissie onder leiding van Johan Remkes die concludeerde dat er in 2030 halvering van de stikstofuitstoot nodig zou zijn om de natuur te herstellen en de economie niet af te remmen.
Hij verliet in 2018 de Tweede Kamer omdat er "steeds meer spanning op zijn huwelijk" was komen te staan en de "de balans tussen werk en privé niet meer klopte". Na een in SGP-kringen ongebruikelijke echtscheiding trouwde hij opnieuw met VVD-politica Tamara van Ark.
